Wilde verhalen over schatten en fortuinen bleken in Merkers heel wat realistischer dan gedacht
Moderne schattenjagers worden vaak bestempeld als mensen die leven aan de rand van de maatschappij. Marginalen die hopeloos geloven in het vinden van een schat, waarvan de maatschappij absoluut zeker weet dat deze niet bestaat. Helaas vergeet diezelfde maatschappij vaak dat onze geschiedenis hen keer op keer heeft weten te bewijzen dat niet alle schattenjagers even gek zijn als men zou denken. Merkers Mine is een knap voorbeeld van hoe een waanzinnige legende plots pure realiteit bleek te zijn.
Dat Duitsland na de Eerste Wereldoorlog in slechte papieren zat, is een understatement van formaat. De schulden tegenover de andere Europese landen waren torenhoog en de bevolking kende een periode van honger. Tegen 1939 betaalde de Duitse overheid, met toen al Hitler aan het roer, helemaal niets meer terug aan de buurlanden en brak een totale oorlog uit. De Duitse industrie draaide overuren en het land kende een periode van rijkdom en overvloed (vooral op de kap van de oorlog). Bijzonder detail: op papier was Duitsland nog altijd platzak. Toen reeds doken de eerste complottheorieën en schatten verhalen op. Via een ingenieus systeem van postbusbedrijven en particulieren, zouden de Nazi’s gigantische goudvoorraden verzamelen op een geheime locatie. Die verhalen werden erg snel als larie en apekool geklasseerd en de weinige mensen die erin geloofden, die werden openlijk uitgelachen.
Waar is alle buit gebleven?
Toen de Nazi’s uiteindelijk Europa, met hun blitzkrieg, veroverden verdwenen enorme hoeveelheden goud en kunst uit de bezette landen. In die tijd verdween, naar schatting, het equivalent van 550 miljoen euro richting Duitsland. Een bedrag dat voornamelijk bestond uit de goudreserves van de landen die ze veroverden. Het is onmogelijk dat bedrag om te zetten naar zijn actuele waarde, het moet een ronduit astronomisch cijfer zijn. De exacte waarde van alle kunst die ze meegraaiden, die is uiteindelijk nooit berekend geweest en werd geklasseerd onder de noemer ‘onschatbaar’. Waar dat goud uiteindelijk heen ging wist niemand en opnieuw staken wilde verhalen over schatten kelders de kop op. Wederom werden die weggelachen en afgewimpeld als pure onzin.
Wanneer de oorlog voorbij was en de laatste Nazi zich had overgegeven, begon de opkuis van het land en werd Duitsland in zones verdeeld. Het is tijdens die periode dat die schatten verhalen opnieuw de kop opstaken. De Amerikaanse troepen hadden immers hun Monuments Men, een speciale eenheid die instond voor het recupereren van gestolen kunstwerken. Die Monuments Men hadden lucht gekregen van die verhalen en koppelden die aan enkele getuigenissen. Het verhaal bracht hen in 1945 naar het Duitse gehucht Merkers, waar ze de restanten van een oude zoutmijn aantroffen. Samen met de leden van de 3th Army dynamiteerden ze zich een weg door het puin, om in de zoutmijn te raken. De talrijke legendes en wilde verhalen over verborgen schatten werden plots heel wat realistischer.
Een enorme schat, slechts het tipje van de ijsberg
Meer dan 8000 goudstaven, 55 kisten met goudstukken, honderden zakken met buitenlandse valuta en ontelbare kunstwerken lagen er verborgen. De Nazi’s hadden jarenlang hun buit tot binnenin de mijn gebracht om ze er veilig te stellen, ongenaakbaar voor bommenwerpers en onzichtbaar voor spionagefoto’s. Als lugubere kers op de taart troffen de soldaten er ook hopen persoonlijke bezittingen aan, items die toebehoorden aan de slachtoffers van de concentratiekampen. Enkele getuigenissen noteerden zelfs hoe bepaalde handtassen nog roken naar het parfum van de vermoorde dames.
Tot op heden blijft de vondst in de mijnen van Merkers 1 van de grootste uit de geschiedenis, zij het dan met een twist. Hetgeen de geallieerden daar uit de grond hebben gehaald is slechts een fractie van wat allemaal werd gestolen. Het overgrote deel van de Nazi-buit is tot op heden nog steeds niet teruggevonden, waardoor schattenjagers wereldwijd dagdagelijks op zoek gaan.
Misschien zijn alle legendes echt, misschien zijn ze vals … maar de vondst in de mijnen van Merkers bewijzen alvast dat niet alle schatten verhalen pure fantasie zijn.
