De helmen van Vietnam waren uithangborden voor het verzet
“What is that written on your helmet? Born to kill sir!” Een episch fragment uit de al even epische film Full Metal Jacket. Het meesterwerk van Kubrick liet de kijkers niet alleen kennis maken met de waanzin van oorlog maar eveneens met een vergeten stukje Amerikaanse subcultuur. De wereld van helmet-art.
In zowat iedere Vietnam Film zie je ze verschijnen, de kleurrijk gedecoreerde helmen van de Amerikaanse soldaten. Je kan met hand op het hart zeggen dat een beetje oorlogsfilm niet eens kijkbaar zou zijn, moesten de helmen ontbreken. Helaas is die visuele troef ook hetgeen de geschiedenis achter de helmkunst naar de wereld van de fantasie heeft verdrongen. Voor onze kinderen (en misschien ook wel wat young-adults) zijn de tekeningen en schilderwerkjes op de helmen pure fictie, iets wat ze erbij hebben gezet om de film op te leuken. Velen zijn er rotsvast van overtuigd dat soldaten, in het echte leven, dat helemaal nooit hebben gedaan en al helemaal niet met vaak ronduit uitdagende tekeningen.
De Vietnamoorlog startte in de revolutionaire jaren 60. De hippie-beweging kende een piekmoment, free love & music was de norm en er heerste een gigantisch anti-gevoel voor zowel oorlog als geweld in het algemeen. Waar het Amerikaanse leger, in de nasleep van de 2de wereldoorlog, geen enkel probleem had om hun rangen te vullen, was het patriottisch gevoel bijna helemaal verdwenen. De regering besloot dan ook om te gaan sleutelen aan de term “vrijwillig” en door middel van loterijen werden jongeren verplicht om zich aan te melden en te gaan vechten.
Een visuele oorlog met letters en verf
In een poging zich toch te verzetten tegen de oorlog en met de onmogelijkheid om in de jungle revolutionaire graffiti aan te brengen, grepen de soldaten dan ook naar hun M1-helm om hun ongenoegen te uiten. Heel wat van de kunstwerken spraken hun afkeer van de oorlog uit, in de hoop dat hun oversten hen zouden straffen door ze weg te halen van het front. (wat uiteindelijk nooit gebeurde) Anderen waren dan weer een kalender waarop de soldaten aan het aftellen waren.
Na het einde van de oorlog in Vietnam doofde die revolutionaire kunst uit. Het leger werd gemoderniseerd en de manschappen werden professionele soldaten. Her en der zijn wel nog wat sporen van helmet-art te vinden, maar het is in niks nog te vergelijken met de hippie-soldaten uit ‘Nam.
